Kişinin yaneşeliığı maşer süresince kıymeti olan , kabiliyet, gidişat ve vesair davranış biçimlerini geliştirdiği süreçlerin tüyönetmen.
Yetişek, önceden saptanmış esaslara göre insanların davranışlarında belli gelişmeler sağlamlamaya yarayan planlı etkiler sürecidir.
Yetişek; ferdin davranışlarındaki yaşantısı aracılığıyla kasıtlı olarak ve isteyerek bileğişlemme meydana getirme sürecidir.
Görüldüğü kabilinden eğitimin bir çok tanılamamı mimarilabilmektedir. Fakat, hasetmüzde çoğunlukla yeğleme edilen tanılamam:
“Bireyin davranışında, kendi yaşantısı aracılığıyla ve kasıtlı olarak istenilen yönde( eğitimin lakinçlarına tatminkâr ) bileğişlemme meydana getirme sürecidir.” Şeklindedir.
Bu aşinalık göre;
· Yetişek bir süreçtir.
· Yetişek sürecinde, ferdin davranışlarının istenilen yönde bileğişlemtirilmesi lakinçlanmaktadır.
· Davranışlarındaki bileğişlemme kasıtlı olarak gerçekleştirilmektedir.
· Yetişek sürecinde ferdin kendi yaşantıları esastır.
EĞİTİMİN SÜRECİ
Eğitimin üç baş öğesi vardır.
1. Lakinç
2. Öğretme ve öğrenme etkinlikleri
3. Bileğerlendirmeler
Yetişek lakinçla başlar, öğretme-öğrenme etkinlikleriyle devam eder ve kıymetlendirme ile son bulur. Sürecin bu mantığı parçalanmamış kültürler kucakin aynıdır. Lakinçların içinde ne olduğu ve öğrenme kucakin kullanılan öğretme yöntemleri kültürden kültüre göre bileğişlemebilir, ama sürecin doğbirliı bileğişlemmez.
Yetişek kapsamı ve tanılamamlanması açısından çok geniş bir kavramdır. Tarih süresince birbir hayli filozof ve terbiyeci, eğitimin ne olduğuna değgin farklı farklı tanılamamlamalarda bulunmuştur. Hasetmüzde ise eğitimin akseptans edilen ölçünlü tanılamamı şudur: Yetişek, ferdin davranışlarında kendi yaşantıları aracılığıyla kasıtlı olarak istendik davranış bileğişlemikliği meydana getirme sürecidir. Bu tanılamamlama ekseninde eğitimin genel hatları çizilebilir. Bu tanılamamlamanın süresince eğitime değgin bazı önemli kavramlar vardır. Özellikle “kendi yaşantıları aracılığıyla”, “kasıtlı olarak”, “istendik davranış bileğişlemikliği” ve “süreç” kabilinden kelimeler eğitimin temel taşlarıdır.
Yetişek, âdem evladı kucakin dirim boyu devam eden bir süreçtir ve davranışlarda başkalık meydana getirir. Bu davranış değişimleri ise ferdin kendi tecrübelerine dayanır. Davranış değişimleri istendik yani beklentilere ve hedeflere tatminkâr olabileceği kabilinden istenmedik yönde bile gelişebilir. Yetişek sürecinin işlemletilmesi ise kasıtlı yani programlı ve programlı olabileceği kabilinden gelişigüzel bile mümkün. Kasıtlı olarak meydana getirilen eğitime formal yetişek, gelişigüzel meydana getirilen eğitime ise informal yetişek denir. Elan açıklayıcı bir örnek verirsek okul, dershane, yetişek merkezleri kabilinden mekânlarda maruz yetişek formal; ferdin kendi çevresinden edindiği ve planlı programlı olmayan yetişek ise informal eğitidir. Yani yetişek yalnızca okullardaki öğrenmelerle sınırlı bileğildir.
Yetişek Türleri
Yetişek türlerine göre sınıflandırıldığında formal ve informal yetişek bulunmak üzere iki tür ortaya çıkar. Formal yetişek okullarda ya da kurumlarda belli bir plan ve yetişek çerçevesinde gerçekleştirilir ve bu yetişek tipinin belli bir amacı vardır. Bu düzende yetişek süreci idari bir ekip ve eğitmenler aracılığıyla planlanır. İnformal yetişek ise otomatik gelişen hesapsız ve programsız meydana getirilen eğitimdir ki birey bu eğitimi sosyal çevresinden gizil olarak edilir.
Yetişek Sistemi
Yetişek, bir yöntem olarak ele alındığında ise yetişek sisteminin üç baş ögesi bulunmaktadır: Bunlar kaynaklar, süreçler ve çıktılardır. Memba; eğitimin beslendiği öğretmen, öğrenci, bina, donanım, maliyet, personel kabilinden fiziki unsurlardır. Müddetç; okul süresince meydana gelen dersler, öğrenme yaşantıları ve ders aktiviteleridir. Çıktılar ise bireyde uzmanlık, yeterlilik, yetki, sınav mealları kabilinden istenilen davranış bileğişlemiklikleridir.